Samenwerken aan duurzame zorg

De zorg maakt mensen beter. En tegelijkertijd veroorzaakt de zorg een vervuilende, ongezonde omgeving. De CO2-uitstoot van de zorg in Nederland is namelijk net zo hoog als die van de luchtvaartsector¹. Cathelijne Appels, reumatoloog bij Reumazorg ZWN, is met haar groene hart initiatieven gestart om artsen en patiënten hiervan bewust te maken.

De impact van de zorgsector op het milieu

“Privé was ik al bezig met verduurzaming”, vertelt Cathelijne. “Plastic bekertjes weg krijgen van het voetbalveld bijvoorbeeld. Of speelgoed laten hergebruiken door Sinterklaas. Ik realiseerde me toen nog niet dat de zorgsector zo vervuilend is. En niet alleen vanwege het vele wegwerpmateriaal. Ook reisbewegingen naar en van het ziekenhuis tellen zwaar mee. Of medicijnen, vooral als ze worden weggegooid.

Green Deal Duurzame Zorg

Toen ik de cijfers van de zorgsector hoorde, heb ik met andere milieubewuste artsen De Groene Poli opgericht, een landelijk netwerk. En ik ben voorzitter geworden van De Groene Reumatoloog. Samen schoppen we tegen huisjes om collega’s en patiënten bewuster te maken. Op landelijk niveau zijn afspraken vastgelegd in de Green Deal Duurzame Zorg. Hierin hebben artsen, paramedici, overheid, verzekeraars en anderen afgesproken dat in 2030 de CO2-uitstoot van de zorg moet zijn teruggebracht met 55%. En dat de zorg in 2050 klimaatneutraal is.

Minder wegwerpmateriaal

De Groene Poli ontwikkelde een afvinklijst met opties voor artsen om duurzamer te werken. Zoals: ‘kan de medicatie worden afgebouwd of gestopt?’ Of: ‘kan een volgend consult telefonisch of na langere tijd?’ En: ‘materialen, zijn ze wel nodig?’ Een voorbeeld: papier op de onderzoeksbank voegt meestal niets toe. Want de bank wordt daarna toch nog schoongemaakt en dat is net zo schoon. Als je geen papier meer gebruikt, scheelt dat enorm veel geld én CO2-uitstoot. Met ‘No Risk. No Glove!’ zijn er richtlijnen gekomen voor het gebruik van de blauwe handschoenen. Omdat je toch altijd al je handen moet wassen, zijn handschoenen vaak niet nodig.

“Check je voorraad medicijnen en gooi niets weg.”

Geen verspilling van medicijnen

Artsen krijgen veel vertrouwen van patiënten. Wij hebben dan ook een rol om patiënten mee te nemen in duurzaamheid. Er is een mooi filmpje om patiënten te informeren en te inspireren wat ze zelf kunnen doen.

Je kunt als patiënt bijvoorbeeld eerst je voorraad medicijnen checken voordat je op consult gaat. Er is namelijk heel veel verspilling. Als ik een recept voorschrijf, vraag ik eerst wat iemand thuis nog heeft liggen. Sowieso schrijf ik maar voor maximaal 3 maanden voor. Als we dan bij het volgende consult besluiten om van medicijn te wisselen, ligt er in elk geval thuis geen voorraad meer.

Het blijkt dat veel mensen medicatie door de wc spoelen als ze die niet meer nodig hebben. Die medicijnen komen in het oppervlaktewater terecht en hebben veel invloed op het leven van de vissen daar. Breng overgebleven medicijnen dus altijd terug naar de apotheek. Helaas mogen we deze nog niet hergebruiken. Maar ze worden wel veilig afgevoerd.

Minder reisbewegingen

Reizen is natuurlijk ook een milieubelasting. Als je drie keer per jaar op consult komt en alles gaat goed, dan is een telefonisch consult misschien ook mogelijk. Ziekenhuizen zouden ook het gebruik van openbaar vervoer moeten stimuleren. Te beginnen met een bushalte bij het ziekenhuis. Duurzaamheid moet hoog op de agenda van ziekenhuizen komen te staan. En van patiënten. Elke bijdrage telt! Denk maar aan dit gezegde: ‘Als je denkt dat je te klein bent om een verschil te maken, probeer dan eens met een mug te slapen.’

“Een verandering in leefstijl heeft het meeste effect op milieu én je gezondheid.”

Gezond eten en bewegen

Het meest duurzaam van alles is een verandering in leefstijl. Want als je gezonder eet en beweegt, voorkom je dat je ziek wordt of dat je ziekte heftiger wordt. Met niet-roken, geen alcohol, meer plantaardige voeding en voldoende beweging zorg je zelf voor een betere gezondheid. Het voorkómen van ziekte of verergering van je ziekte is natuurlijk de allerbeste bijdrage, voor jezelf en voor het milieu.”